W parowozie wyodrębniamy trzy podstawowe zespoły. Pierwszy z nich to kocioł, który służy do wytwarzania pary wodnej. Dwie głównie części, które składają się na ów kocioł to walczak, czyli poziomy kocioł cylindryczny oraz stojak, czyli kocioł skrzyniowy, w którym mieści się palenisko. Drugi zespół w parowozie to podwozie. W typowej lokomotywie parowej, podwozie tworzyło ostoję, czyli stalową ramę nośną, na którą składają się dwie wzdłużne belki połączone poprzecznicami. Ostatni podstawowy zespół w parowozie to mechanizm ruchu. W parowozach jednoczołowych istniało kilka wariantów umieszczania silników, przy czym najczęściej występował silnik dwucylindrowy. Pierwotny typ silnika stanowił silnik bliźniaczy, a w późniejszym czasie opracowany został silnik sprzężony. Prawidłowo eksploatowane parowozy, pomimo ich dość bogatej i skomplikowanej budowy, pozostają prawie całkowicie bezawaryjnymi, a ponadto ich utrzymanie w ruchu jest znacznie tańsze, aniżeli lokomotyw elektrycznych bądź spalinowych tej samej klasy. W najlepszych czasach trakcji parowej, ów maszyny potrafiły bez jakichkolwiek napraw ani też wygaszania przebyć nawet ponad milion kilometrów. Obecnie użytkowane parowozy wymagają niekiedy napraw, jednak ich usterki wynikają przede wszystkim z wieku oraz zużycia materiału.
